Bàn về vấn đề tỷ giá và ý đồ của ngân hàng nhà nước trong điều hành tỷ giá: nhà đầu tư phải làm gì khi NHNN cho phép tỷ giá tăng?

Bên mỹ sau khi FED họp, giới phân tích sẽ mổ xẻ ý tứ từ cuộc họp báo sau buổi họp, để xem FED sẽ làm gì tiếp theo. Bên VN ta cũng nên như thế. Sau khi SBV họp báo, ta cố gắng phán đoán và nắm bắt ý tứ của lãnh đạo SBV để hiểu họ sẽ làm gì, sắp làm gì, từ đó đưa ra phương án hành động phù hợp.

Thông tin tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3/2024 diễn ra chiều ngày 3/4/2023, phó thống đốc Ngân hàng nhà nước Đào Minh Tú cho biết: “Trong 3 tháng đầu năm có tín hiệu tích cực đó là nhập khẩu tương đối tích cực, vì thế nhu cầu ngoại tệ cho việc nhập khẩu cũng nhiều hơn giai đoạn trước đây”. Ta biết rằng, năm 2023 chính phủ và NHNN đã tìm đủ cách để kích thích kinh tế thông qua chính sách tiền tệ, nhưng không mang lại hiệu quả như ý, xuất nhập khẩu trong năm rất kém so với trước đây. Lý do là vì nền kinh tế VN hiện nay phụ thuộc vào sản xuất hàng xuất khẩu, nên năm 2023 nhu cầu hàng hoá của các đối tác thương mại rất yếu, kích kiểu gì cũng không lên được vì nguyên do nằm ở bên ngoài. Xuất nhập khẩu yếu, thậm chí có kỳ còn nhập siêu (kỳ 1 tháng 11 năm 2023), kết hợp việc kích thích bằng chính sách tiền tệ (nhưng không hiệu quả), càng làm đồng nội tệ yếu đi, dẫn đến cuối năm 2023 phải chữa cháy khá mạnh tay, làm mọi người đến giờ còn sợ. Đến hết quý 1 năm nay, đơn hàng đã quay lại do niềm tin tiêu dùng bên Mỹ và các đối tác thương mại tốt lên, vì chỉ cần Ngân hàng trung ương dừng tăng lãi suất và đưa ra dự kiến giảm lãi suất là niềm tin tiêu dùng tốt lên, chứ không phải chờ đến khi giảm lãi suất. Cùng với đó, một lý do khác giúp đơn hàng tăng lên năm nay là lượng hàng tồn kho của các nhà bán lẻ bên các nước đối tác thương mại đã giảm mạnh sau mấy năm hạn chế nhập hàng. Hai chỉ tiêu quốc hội giao trong Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2024 là tăng trưởng kinh tế 6 – 6,5% và CPI 4 – 4.5%.  Việc đơn hàng trở lại với các ngành nghề sản xuất hàng hoá xuất khẩu là cơ hội vàng để đạt mục tiêu tăng trưởng mà quốc hội giao, không thể vì giữ tỷ giá mà đánh mất cơ hội vàng này. Sở dĩ 2022 phải bán ra 24 tỷ đô la để kiên quyết giữ tỷ giá là vì lúc đó lạm phát ở Mỹ rất cao, nếu không quyết liệt giữ tỷ giá sẽ bị nhập khẩu lạm phát từ Mỹ và các nước đối tác. Năm nay lạm phát ở Mỹ rất thấp nên để tỷ giá tăng một chút trong giới hạn cho phép không sao cả, không lo bị nhập khẩu lạm phát. Phó thống đốc đã chỉ rõ rằng “đầu năm nhu cầu ngoại tệ cao phục vụ nhập khẩu nguyên vật liệu”, hàm ý rằng việc tỷ giá tăng như vậy là bình thường, không có gì đáng lo cả, vì nguyên vật liệu trải qua quá trình sản xuất một vài tháng ra hàng hoá, sau đó xuất khẩu hàng cho đối tác thương mại cầm đô la về kèm theo phần giá trị gia tăng, thì cuối năm tự nhiên áp lực tỷ giá hạ, vì nội tệ mạnh lên, trong khi lãi suất điều hành của FED hạ làm đô la yếu đi, và khi đó chỉ cần vài thao tác đơn giản là tỷ giá quay đầu. 

Phó thống đốc cũng nhấn mạnh: “… có thể nói rằng, chúng tôi thấy tỷ giá vẫn đảm bảo duy trì được sự ổn định và vẫn đảm bảo được thị trường ngoại tệ thông thoáng, đảm bảo được các cân đối chung ngoại tệ cũng như đáp ứng được nhu cầu ngoại tệ hợp pháp cho các doanh nghiệp và các nhu cầu xuất nhập khẩu. Đây là một trong những sự ổn định lớn mà chúng ta vẫn đang duy trì”. Ở đây, ta lại thấy rõ ý tứ của NHNN là cho phép tỷ giá tăng, vì ngày 3/4 tỷ giá đã tăng lên 25 rồi mà phó thống đốc bảo đó là bình thường, vẫn đang ổn định. Ở đây, rõ ràng hàm ý của NHNN là cho phép tỷ giá tăng lên vùng giá mới, khi đó tỷ giá sẽ như cái lò xo đã bung hết đà, thì mới can thiệp, lúc đó chỉ cần can thiệp tý xíu là giữ được tỷ giá đi ngang. Bán đô can thiệp ở vùng tỷ giá 24x sẽ tốn rất nhiều đô, gây ảnh hưởng cung tiền và lãi suất, nhưng nếu để tỷ giá lên vài %, gần với tỷ giá chợ đen chẳng hạn, hoặc loanh quanh giá trần mới can thiệp thì sẽ tốn ít công sức, không ảnh hưởng cung tiền, lãi suất.

Phó thống đốc lại nói một ý quan trọng nữa: “…tỷ lệ mất giá của đồng Việt Nam so với đồng USD so với các nước vẫn thấp. Đến thời điểm hiện nay, tỷ giá giữa đồng Việt Nam và USD thị trường liên ngân hàng cũng đã có bước tăng khoảng 2,6%. Nhưng so với các nước khác là các nước lớn, chẳng hạn như Nhân dân tệ của Trung Quốc cũng mất giá với USD khoảng 1,4%; đồng Bath Thái khoảng 5,93%; đồng Won của Hàn Quốc khoảng 3,88%; đồng Yên Nhật cũng đã giảm giá 7,52%…”. Lại một lần nữa ta thấy ý tứ của NHNN rằng tỷ giá tăng là bình thường, còn thấp lắm nếu đem so với Nhật, Hàn, Thái… Rõ ràng ý tứ là: VND mất giá thế này là bình thường, mất giá thêm tý nữa vẫn được.

Vị lãnh đạo NHNN lại nói: “Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục điều hành theo cơ chế hết sức linh hoạt, đảm bảo làm sao cho điều hành của mình để tỷ giá có thể lên xuống phù hợp với xu thế chung và cũng đảm bảo được mục tiêu đặt ra đó là sự ổn định, đảm bảo hài hòa giữa trạng ngoại tệ luôn luôn duy trì được trạng thái dương cũng như đảm bảo cân đối ngoại tệ cho các nhu cầu hợp pháp của nền kinh tế.” Ở đây, ta lại thấy ý NHNN là muốn điều hành linh hoạt để có lên có xuống phù hợp xu thế, có nghĩa là đầu năm tỷ giá lên mới là phù hợp, chứ không cố gượng ép tỷ giá, rồi cuối năm đô la thặng dư thương mại về, FDI vào, FED hạ lãi suất thì ta cho nó xuống 1 thể. Việc để tỷ giá tăng giai đoạn này sẽ giúp giữ được sợ lỏng cần thiết của chính sách tiền tệ để hỗ trợ kinh tế. Tỷ giá tăng một chút cũng giúp cho nguồn vốn FDI mạnh dạn giải ngân chứ không kiểu đăng ký rồi để đấy không giải ngân như vừa qua, vì giữ tỷ giá gượng ép là FDI họ thấy VND đang bị định giá cao – có nguy cơ trượt giá, nên nếu họ giải ngân xong rồi mà SBV không giữ được để cho tỷ giá tăng thì bị lỗ tỷ giá, chưa làm ăn gì đã mất toi vài % rồi. Vì vậy thay vì cố giữ tỷ giá gượng ép, ta cho trượt một chút, thì FDI mạnh dạn xuống tiền vì họ không lo trượt giá nữa, vì đã trượt rồi, họ lại nhìn thấy cuối năm tỷ giá sẽ giảm, thì giải ngân xong sau khi tỷ giá đã trượt là họ được lợi tỷ giá về cuối năm, lại chẳng thích quá. Cố giữ tỷ giá cũng ảnh hưởng đến FDI đầu tư gián tiếp trên thị trường chứng khoán. Cụ thể, với lượng tiền khối ngoại đang ở trong thị trường, khi nhìn thấy tỷ giá đang căng, nguy cơ sắp trượt, thì sẽ bán mạnh để rút tiền về trước khi tỷ giá chính thức trượt, để tránh nguy cơ lỗ tỷ giá. Lượng tiền khối ngoại đang ở ngoài chờ giải ngân cũng chưa dám vào ngay vì cũng sợ bị trượt tỷ giá, phải chờ tỷ giá trượt rồi mới vào, tỷ giá đã trượt rồi thì cuối năm tỷ giá hạ là họ lãi tỷ giá, tương tự như nhóm FDI trực tiếp nói trên. Vậy, ta cho tỷ giá trượt vài % để tỷ giá không còn căng nữa, thì ông vốn ngoại đang ở trong sàn thấy sự đã rồi, trượt giá thì đã trượt rồi, không rút nữa, ông đang chờ vào thấy tỷ giá đã trượt rồi thì nhảy vào, không cần chờ nữa, phải vào trước khi tỷ giá hạ, thì cuối năm lãi tỷ giá. Để tỷ giá trượt một chút là vẹn cả trăm đường, chỉ thiệt 1 đường là tỷ giá sẽ tăng tạm thời. 

Cuối cùng, Phó thống đốc nói răng: “Tôi mong cũng muốn chúng ta hết sức cố gắng truyền thông để cho doanh nghiệp, người dân luôn luôn thấy điều hành tỷ giá là nhiệm vụ mà Chính phủ rất quan tâm và Thủ tướng điều hành rất quyết liệt, NHNN cũng luôn sử dụng các công cụ một cách tích cực để đảm bảo được mục tiêu cũng như sự ổn định của tỷ giá trong thời gian tới”. Ở đây các cụ lại nói rõ rằng hãy truyền thông để bà con hiểu rằng NHNN sẽ điều hành để đảm bảo đạt mục tiêu (tăng trưởng, theo ý cụ muốn nói) là quan trọng nhất, còn sự ổn định của tỷ giá chỉ quan trọng thứ hai thôi. NHNN muốn truyền thông để Bà con yên tâm mà làm ăn và đầu tư, không cần lo tỷ giá mấy quý đầu năm đâu, vì cần ưu tiên tăng trưởng trước. Rồi đến lúc phù hợp, ví dụ các tháng cuối năm, áp lực tự nhẹ đi, thì các cụ búng tay cái là tỷ giá giảm, có lên có xuống, không gượng ép.

Bên cạnh việc để tỷ giá trượt, gần đây bên C bắt buôn lậu vàng mấy vụ to, và tăng cường kiểm tra các tiệm vàng, lại lôi chuyện bỏ độc quyền vàng ra bàn. Đây chính là hành động rất quyết liệt của chính phủ để nỗ lực hạ nhiệt tỷ giá chợ đen. Tỷ giá chợ đen không tăng nữa, ngược lại có thể sẽ sớm giảm xuống, thì sẽ giảm chênh lệch tỷ giá ngân hàng và chợ đen. Như vậy, 1 đầu nới tỷ giá ngân hàng lên cận trần, 1 đầu hạ nhiệt tỷ giá chợ đen, không còn chênh lệch nữa, thì tự nhiên tỷ giá dừng tăng mà chẳng cần hút hít với bán đô la gì hết.

Đối với lượng tiền tín phiếu phát hành tháng trước đến hạn đáo, thì cũng chẳng cần phát hành mới để hút ròng nữa, vì tín dụng tới 25/3 đã tăng trưởng dương rồi, lượng tiền lớn trước đây huy động thừa phải xử lý kỹ thuật nay đã bị hấp thụ mất rồi, thì có còn thừa nữa đâu, nên không cần duy trì hoạt động phát hành tín phiếu khi lượng tín phiếu trước đây hết hạn. 

Kết lại: Năm 2022 phải bán ra 24 tỷ đô, để quyết liệt ép tỷ giá, vì phải chống nhập khẩu lạm phát của Mỹ, nếu không quyết liệt ép tỷ giá ngay từ sớm thì khi lãi suất Fed ngày càng tăng cao và do đó kinh tế ngày càng khó khăn, sẽ càng làm tiền VND yếu đi nhiều hơn, thì sau này sẽ khó ép xuống. Còn năm nay, lạm phát bên mỹ có tý xíu, FED chưa hạ lãi suất điều hành nhưng cũng không tăng lãi suất nữa rồi, chỉ bấm giờ để hạ LS thôi, nên để tỷ giá tăng chút không sao cả. Mọi người nghĩ FED hạ lãi suất thì mới tốt, nhưng thực ra FED đang bấm giờ để giảm lãi suất như này là tốt rồi, lãi suất điều hành cao mà kinh tế vẫn ổn, việc làm vẫn nhiều, nên niềm tin tiêu dùng trở lại, nên đơn hàng đầu năm các ngành đều tốt. Về ngoại hối dự trữ thì anh Tú Phó thống đốc SBV nói đang có cả trăm tỷ, là quá an toàn, nên áp lực tỷ giá thực sự là không lớn đâu, nên trước mắt không cần vội gượng ép đè tỷ giá xuống, ngược lại cứ cho nó lên vài % đạt điểm cân bằng mới, đâu đó ở cận mức trần, rồi tìm cách hạ tỷ giá chợ đen, là giữ tỷ giá ổn đỉnh không khó. Chờ một thời gian nữa, đâu đó trong quý 3, đô la về qua các kênh, làm VND mạnh lên, thì chỉ cần tác động chút xíu là tỷ giá xuống, ví dụ như bán đô la kỳ hạn, tức bán giao sau, vài tháng sau đô hạ thì tự nhiên huỷ, không thực hiện nữa, không bán thật, không tốn viên đạn nào. Một cái nữa, nếu cứ để tỷ giá neo gượng gạo, thì VND định giá cao, và căng, có nguy cơ trượt, FDI trực tiếp và gián tiếp sẽ có xu hướng cầm tiền chờ chứ không giải ngân ngay, vì thả tiền vào là có nguy cơ mất ngay vài % do đang áp lực mà cố gượng giữ. Cho tỷ giá trượt tý thì ông NGOẠI đang ở trong không ra nữa (bị nhốt rồi, lỗ tỷ giá rồi, muốn ra cũng chịu), ông NGOẠI đang ở ngoài thì yên tâm vào, giải ngân xong cuối năm VND mạnh lên là lãi tỷ giá, thích quá. Tôi sẽ không thấy lạ nếu như thời gian tới khối ngoại đổi từ bán ròng sang mua ròng!

Nói chung, để tỷ giá ngân hàng trượt lên vùng cao cao, cận giá chợ đen, quanh trần, thì lúc đó búng tay cái là êm, không cần đao to búa lớn, không cần bán đô la đến mức làm giảm cả cung tiền M2 và ảnh hưởng lãi suất cho vay. Cho phép tỷ giá trượt một chút sẽ giải được rất nhiều bài toán, vẹn nhiều đường, chỉ thiệt 1 đường là mất giá nội tệ tạm thời, cuối năm lấy lại đơn giản. Và câu hỏi quan trọng là thị trường chứng khoán sẽ ra sao khi NHNN chấp nhận cho tỷ giá tăng? Câu trả lời là: Nhìn mấy nước tỷ giá trượt nhiều như Hàn Nhật… TTCK họ ra sao, thì ta cũng sẽ như vậy. Là một tin cực kỳ tốt cho thị trường chứng khoán chứ không xấu!

Phát biểu của lãnh đạo NHNN được trích dẫn trong bài viết được lấy từ nguồn cafef trong link sau đây: